INR Nedir? Kimler Takip Etmeli?

Kanımızın hayatımızdaki en önemli görevlerinden biri, gerektiğinde pıhtılaşarak kanamayı durdurmasıdır. Ancak bu sistem fazla çalışırsa damarlarımızda pıhtılar oluşur ve kalp krizi, inme, akciğer embolisi gibi hayati tehlikeye yol açabilecek durumlarla karşılaşabiliriz. İşte bu dengeyi takip etmek için kullanılan en önemli testlerden biri INR’dir.

Bu yazıda INR’nin ne olduğunu, hangi durumlarda ölçülmesi gerektiğini, kullanılan ilaçlarla ilişkisini ve dikkat edilmesi gereken noktaları herkesin anlayabileceği sade bir dille ele alacağız.

INR Nedir?

INR (International Normalized Ratio), kanın pıhtılaşma hızını ölçmek için kullanılan uluslararası standardize edilmiş bir değerdir. Yani INR bize, kanın normalden daha kolay mı yoksa daha zor mu pıhtılaştığını gösterir.

• Eğer kan çok “koyu” ise pıhtı riski artar.

• Eğer kan çok “sulu” yani incelmiş ise kanama riski artar.

Bu denge çok önemlidir. Çünkü kanı incelten ilaçlar (örneğin Coumadin veya Warfmadin) bir yandan pıhtı oluşumunu engelleyip hayat kurtarırken, diğer yandan fazla etki gösterirse ciddi kanamalara yol açabilir. Bu yüzden “iki ucu keskin bıçak” gibidir.

INR Normal Değeri Kaç Olmalıdır?

• Sağlıklı bir insanda INR değeri 1 civarında olmalıdır.

• Ancak bazı hastalıklar veya özel durumlar nedeniyle kan sulandırıcı ilaç kullanmak zorunda olan kişilerde hedef değer farklıdır.

Genellikle:

• Atriyal fibrilasyon (kalpte ritim bozukluğu) olanlarda

• Yapay kalp kapağı takılmış hastalarda

• Akciğer embolisi geçirenlerde

• Derin ven trombozu yaşayanlarda

doktorlar INR’nin 2.0 ile 3.5 arasında olmasını ister. Bu aralık hastalığa göre değişebilir.

Özetle: INR 1 ise sağlıklı birey için normaldir. Ama kan sulandırıcı ilaç kullanan bir hasta için genellikle hedef 2,5 – 3,5 arasıdır.

Hangi Durumlarda INR Testi Yapılmalıdır?

Özellikle Coumadin veya Warfmadin kullanan hastalar, düzenli olarak INR testi yaptırmak zorundadır. Çünkü bu ilaçların etkisi kişiden kişiye değişebilir ve pek çok besin veya ilaçla etkileşime girer.

Eğer INR testi düzenli yapılmazsa, hasta şu risklerle karşılaşır:

• INR çok düşük olursa → Pıhtı riski artar (inme, emboli, kalp krizi).

• INR çok yüksek olursa → Kanama riski artar (burun kanaması, idrarda kan, beyin kanaması gibi hayati durumlar).

Neden Sürekli INR Ölçtürmek Zorundayım?

Coumadin ve Warfmadin, karaciğerde üretilen bazı pıhtılaşma faktörlerinin yapımını engelleyerek kanı inceltir. Ancak:

• İlacın etkisi her insanda farklıdır.

• Yenilen yiyeceklerden (örneğin ıspanak, brokoli gibi K vitamini içeren sebzeler) etkilenir.

• Başka ilaçlarla etkileşime girebilir.

• Karaciğer ve böbrek fonksiyonları, yaş, kilo gibi faktörlerden etkilenir.

Bu nedenle doktor, düzenli INR ölçümüyle ilacın dozunu ayarlamak zorundadır.

Coumadin ve Warfmadin Kullanırken Nelere Dikkat Edilmeli?

1. İlaç başlarken:

Genellikle düşük dozla başlanır, ardından INR’ye bakılarak doz kademeli olarak ayarlanır.

2. Kullanım sırasında:

• Düzenli INR testi yaptırılmalıdır.

• İlacın dozu kesinlikle kendi başına değiştirilmemelidir.

• Doktorun verdiği saatlerde ve miktarda kullanılmalıdır.

3. İlaç kesilirken:

Örneğin diş çekimi, büyük bir ameliyat ya da ciddi bir kanama riski durumunda bu ilaç geçici olarak kesilebilir.

Ancak tamamen bırakılmadan önce hastaya genellikle Clexane (enoksaparin) gibi kısa etkili kan sulandırıcı iğneler başlanır. Buna “köprü tedavisi” denir.

Kimler Coumadin veya Warfmadin Kullanmak Zorundadır?

Bazı durumlarda bu ilaçlar hayat kurtarıcıdır ve mutlaka kullanılmalıdır:

1. Yapay kalp kapağı takılmış olanlar

2. Atriyal fibrilasyon (kalpte ritim bozukluğu) hastaları

3. Akciğer embolisi geçirenler

4. Derin ven trombozu (bacak toplardamarlarında pıhtı) geçirenler

Bu hastaların tedavisi uzun sürelidir ve düzenli INR takibi hayati önem taşır.

INR Sonucunu Etkileyen İlaç ve Besinler

Coumadin ve Warfmadin’in en önemli özelliği, çok sayıda ilaç ve besinle etkileşime girmesidir. Bu nedenle pratikte “her ilaç ve her besin INR’yi etkileyebilir” demek yanlış olmaz.

Örnekler:

• Yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, brokoli, lahana): K vitamini içerdiği için ilacın etkisini azaltabilir.

• Antibiyotikler: Bağırsaktaki K vitamini üretimini azaltarak INR’yi yükseltebilir.

• Ağrı kesiciler ve ateş düşürücüler: Kanama riskini artırabilir.

• Bitkisel ürünler ve çaylar: Sarı kantaron, ginseng, yeşil çay gibi bitkiler etkileşim gösterebilir.

Bu yüzden Coumadin/Warfmadin kullanan hastaların herhangi bir ilaç veya bitkisel ürün kullanmadan önce mutlaka doktoruna danışması gerekir.

Hastalar İçin Pratik Öneriler

• İlacınızı her gün aynı saatte alın.

• Kendi başınıza doz değişikliği yapmayın.

• Düzenli olarak INR testi yaptırın.

• İlacı kullanırken kesik, çarpma veya düşme gibi kanama riski yaratacak durumlardan sakının.

• Doktora gitmeden önce hangi ilaçları veya bitkisel ürünleri kullandığınızı listeleyin.

• Burun kanaması, idrarda kan, siyah dışkı, ani baş ağrısı veya görme kaybı gibi durumlarda hemen doktora başvurun.

Sonuç

INR, özellikle kan sulandırıcı ilaç kullanan hastalar için hayat kurtarıcı bir testtir. Kanın incelme derecesini ölçerek hem pıhtı riskini hem de kanama riskini kontrol altında tutar. Bu nedenle Coumadin veya Warfmadin kullanan hastaların düzenli INR takibi yapması zorunludur.

Unutmayın: INR değerinizi düzenli kontrol ettirmek, hayatınızı korumanın en önemli yollarından biridir.

Kaynaklar

1. Ansell J, et al. “Managing oral anticoagulant therapy.” Chest. 2001;119(1 Suppl):22S–38S.

2. Holbrook A, et al. “Evidence-based management of anticoagulant therapy.” Chest. 2012;141(2 Suppl):e152S–e184S.

3. Hirsh J, et al. “Oral anticoagulants: mechanism of action, clinical effectiveness, and optimal therapeutic range.” Chest. 2001;119(1 Suppl):8S–21S.

INR Nedir? Kimler Takip Etmeli?

Kategoriler

Son Yazılar

INR Nedir? Kimler Takip Etmeli?

Geçici İskemik Atak (GİA), Şah Damar (Karotis) Darlığı ve Güncel Tedavi Yaklaşımları

Depremlerin Kalbimize Verdiği Hasarların Farında Mıyız?

Türkiye Kalp Krizi Nedeniyle Ölümler İlk Sırada: TUİK Verilerine Detaylı Bir Bakış.

Kireçlenmiş Kalp Damarları Nasıl Tedavi Edilir?